Styrodur – tajemniczy bohater izolacji w ogrodzie i budownictwie

Wśród materiałów, które coraz częściej pojawiają się w rozmowach o budownictwie i izolacji, jedno słowo budzi szczególne zainteresowanie – styrodur. Dla laika brzmi jak kuzyn styropianu, ale w rzeczywistości to coś więcej niż tylko kolejny biały materiał w paczce. Styrodur czyli polistyren ekstrudowany (XPS), to nowoczesne rozwiązanie, które zdobywa popularność dzięki swoim wyjątkowym właściwościom. Do czego służy, jakie ma zalety i czym różni się od swojskiego styropianu?

Styrodur to materiał, który na pierwszy rzut oka może wyglądać jak styropian, ale jego historia i proces produkcji opowiadają zupełnie inną opowieść. Opracowany w 1964 roku przez niemiecką firmę BASF, która zastrzegła tę nazwę, szybko zyskał uznanie na całym świecie. W Polsce wciąż jest mniej znany niż styropian, ale z roku na rok zyskuje na popularności – zarówno w budownictwie, jak i w nietypowych zastosowaniach, takich jak ochrona ogrodów przed mrozem i wilgocią. Styrodur jest niezastąpiony w miejscach, gdzie inne materiały zawodzą.

Czym jest styrodur i jak powstaje?

Styrodur to polistyren ekstrudowany, oznaczany skrótem XPS, co odróżnia go od polistyrenu ekspandowanego (EPS), czyli popularnego styropianu. Proces jego produkcji zaczyna się od spienienia granulek polistyrenu, podobnie jak w przypadku styropianu, ale tu podobieństwa się kończą. Następnie masa jest wytłaczana pod wysokim ciśnieniem i temperaturą przez specjalną matrycę, co nadaje jej gładką, jednolitą strukturę. Dzięki temu styrodur jest bardziej zwarty, twardszy i mniej porowaty niż styropian. Często barwiony na zielono, różowo czy niebiesko – w zależności od producenta, wyróżnia się na sklepowych półkach.

Zamkniętokomórkowa budowa styroduru, to klucz do zrozumienia jego właściwości. W przeciwieństwie do styropianu, który ma luźniejszą strukturę i zawiera więcej powietrza, styrodur jest niemal nieprzepuszczalny dla wody i powietrza. To sprawia, że świetnie sprawdza się w trudnych warunkach, gdzie wilgoć czy nacisk mogłyby zniszczyć inne materiały. Styrodur nie tylko izoluje termicznie, ale też chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi i degradacją w wilgotnym środowisku.

Do czego służy styrodur?

Zastosowań styroduru jest mnóstwo, a jego wszechstronność zaskakuje nawet doświadczonych budowlańców. W budownictwie najczęściej wykorzystuje się go do izolacji fundamentów, piwnic, dachów płaskich i tarasów. Dzięki swojej niskiej nasiąkliwości – na poziomie zaledwie 0,5-1,5% – idealnie nadaje się do miejsc narażonych na kontakt z wodą, jak podziemne części budynków czy tereny o wysokim poziomie wód gruntowych. W ogrodnictwie styrodur zyskuje popularność jako ochrona gleby przed przemarzaniem, szczególnie w przypadku wrażliwych roślin czy systemów nawadniania. Profesjonaliści używają go też pod posadzki w garażach, magazynach czy parkingach, gdzie wymagana jest wysoka odporność na ściskanie – nawet do 700 kPa w najlepszych modelach.

W domach jednorodzinnych styrodur sprawdza się w tzw. dachach odwróconych, gdzie izolacja termiczna leży nad warstwą przeciwwodną, a także jako element izolacji obwodowej, eliminujący mostki termiczne. Jego lekkość i łatwość cięcia – wystarczy brzeszczot lub nóż termiczny – czynią go wygodnym w montażu, nawet dla amatorów. Co ciekawe, styrodur znajduje zastosowanie także poza budownictwem – w modelarstwie czy przemyśle lotniczym, gdzie ceniona jest jego trwałość i precyzja obróbki.

Właściwości – co sprawia, że styrodur się wyróżnia?

To, co czyni styrodur wyjątkowym, to połączenie kilku kluczowych cech. Po pierwsze, jego współczynnik przewodzenia ciepła (lambda) wynosi od 0,027 do 0,040 W/mK, co plasuje go wśród najlepszych materiałów termoizolacyjnych – cieńsza warstwa styroduru może zapewnić izolację porównywalną do grubszej warstwy styropianu. Po drugie, jego odporność na wilgoć jest niemal bezkonkurencyjna – w przeciwieństwie do styropianu, który może nasiąkać wodą do 5%, styrodur pozostaje praktycznie niewzruszony nawet przy długotrwałym zanurzeniu. Po trzecie, wytrzymałość mechaniczna – od 200 do 700 kPa w zależności od typu – pozwala mu znosić duże obciążenia bez odkształceń.

Styrodur jest też materiałem samogasnącym, co oznacza, że nie podtrzymuje ognia, choć w wysokiej temperaturze (powyżej 75°C) topi się i wydziela toksyczne opary, co wymaga ostrożności przy montażu w miejscach narażonych na pożar. Jego gładka powierzchnia ułatwia klejenie i tynkowanie, a brak nasiąkliwości sprawia, że nie traci swoich właściwości wraz z upływem czasu. Wadą może być słaba izolacyjność akustyczna, ale w kontekście termoizolacji rzadko jest to priorytetem.

Ile styrodur kosztuje w Polsce?

Cena styroduru to temat, który budzi emocje, bo jest on droższy od styropianu – czasem nawet dwukrotnie. Cena (w 2025 r.) zależy od grubości, wytrzymałości i producenta. Standardowe płyty XPS o grubości 5 cm i wytrzymałości 300 kPa zaczynają się od około 20-25 zł za metr kwadratowy, co w przeliczeniu na metr sześcienny daje orientacyjnie 400-450 zł. Modele o większej gęstości, jak XPS 500 czy 700, używane w bardziej wymagających warunkach, mogą kosztować od 30 do 50 zł za m², a w skali m³ nawet 560-720 zł. Dla porównania, dobrej jakości styropian fundamentowy to wydatek rzędu 300-350 zł za m³, co pokazuje różnicę w cenie.

W sklepach budowlanych, takich jak Castorama czy Leroy Merlin, ceny mogą się różnić w zależności od promocji i regionu, a inwestycja w styrodur często zwraca się w postaci niższych rachunków za ogrzewanie i dłuższej żywotności izolacji. Warto też pamiętać o kosztach montażu – choć styrodur jest łatwy w obróbce, profesjonalna instalacja w skomplikowanych miejscach, jak fundamenty, może podnieść wydatek.

Czym różni się od styropianu?

Największa różnica między styrodurem a styropianem tkwi w strukturze i sposobie produkcji. Styropian (EPS) powstaje przez spienienie granulek polistyrenu, które są sklejane w bloki i cięte na płyty – stąd jego porowata, lekka budowa. Styrodur, dzięki ekstruzji, ma gładką, zamkniętokomórkową strukturę, co przekłada się na wyższą gęstość (20-50 kg/m³ wobec 15-30 kg/m³ styropianu) i lepszą odporność na wilgoć oraz ściskanie. Podczas gdy styropian dobrze sprawdza się w ocieplaniu ścian czy dachów w suchych warunkach, styrodur wygrywa w miejscach wilgotnych i obciążonych, jak fundamenty czy tarasy.

Pod względem izolacyjności termicznej styrodur ma lekką przewagę, ale nowoczesne styropiany grafitowe dorównują mu parametrami przy niższej cenie. Styropian jest za to tańszy i bardziej uniwersalny w prostych zastosowaniach, podczas gdy styrodur to wybór dla tych, którzy stawiają na trwałość i specyficzne warunki. Oba materiały są palne, ale samogasnące, oba też wymagają ochrony przed UV czy chemikaliami.

Styrodur: (c) Budownictwo.Nieruchomosci.pl / GR

Zobacz też:
>
>